By Σε μια κατάμεστη από κόσμο αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Κορίνθου, ο Νίκος Κοτζιάς την Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2020 καθήλωσε με την ομιλία του όσους βρέθηκαν εκεί για να μάθουν απο τον έμπειρο διπλωμάτη και ακαδημαϊκό τί έρχεται μπροστά μας τα επόμενα χρόνια στα εθνικά μας θέματα. Ελληνοτουρκικά, ΑΟΖ, Ενεργειακά, Ασφάλεια, Συμφωνία των Πρεσπών, ο Νίκος Κοτζιάς δεν παρέλειψε τίποτα και έκανε αρκετά πιο καθαρή την ματιά μας γύρω απο τα ζητήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Μαζί του και ένας από τους καλύτερους ακαδημαϊκούς των Διεθνών Σχέσεων της νέας γενιάς, ο Σωτήρης Ρούσσος αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο ΠΑ.ΠΕΛ., ο οποίος περιέγραψε ποιο είναι σήμερα το διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται η Ελλάδα.
Να επενδύσουμε στην εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες
Ο Νίκος Κοτζιάς στην ομιλία του έκανε μια εισαγωγή τονίζοντας την ανάγκη του επαναπροσανατολισμού της εκπαίδευσης στην Ελλάδα: «Οι νέες δυνατότητες στερεώνονται και στοιχειοθετούνται από τις νέες τεχνολογίες, που σου δίνουν τη δυνατότητα να κάνεις άλμα και να προσπεράσεις στάδια και φάσεις ανάπτυξης και κατά συνέπεια να καλύψεις μεγάλο κενό. Για να το πετύχεις αυτό χρειάζεται να αναβαθμίσεις το επίπεδο της δημόσιας εκπαίδευσης. Στα Πανεπιστήμια να πάψουμε να οδηγούμαστε στις εύκολες λύσεις. Σήμερα η χώρα χρειάζεται σχολές βαριάς εκπαίδευσης: ρομποτικής, νανοτεχνολογίας κλ.π. Και γύρω από αυτές τις σχολές να δημιουργηθεί μια ζώνη start ups».
Διαπραγμάτευση, Διαμεσολάβηση, Διαιτησία
Για τις σχέσεις με την Τουρκία ο Νίκος Κοτζιάς τόνισε την ανάγκη να πάψουμε να συμπεριφερόμαστε σαν μικρή Τουρκία:
“Η δικιά μας συμπεριφορά πρέπει να είναι ευρωπαϊκή και να κατευθυνόμαστε σε αυτά μέσα απο τα τρία Δ: Διαπραγμάτευση, Διαμεσολάβηση, Διαιτησία.
Πώς μεθοδεύει η Τουρκία την πολιτική της απέναντί μας; Το πρώτο που κάνει είναι να τα αμφισβητεί. Μετά αυτό που αμφισβητεί το ονοματίζει γκρίζες ζώνες. Ύστερα επιχειρεί να σου απαγορεύσει να ασκείς τα δικαιώματά σου πάνω σε αυτές, όπως έγινε πρόσφατα. Και αφού κάνει όλα αυτά έρχεται και σου λέει ότι αυτό που σου αμφισβήτησε που σου γκρίζαρε και σου απαγόρευσε να ασκήσεις τα δικαιώματά σου λέει ότι είναι δικό της…“.
Στην Χάγη μόνο για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ
Ένα σοβαρό θέμα που ανέπτυξε ο κ. Κοτζιάς αφορά το Καστελόριζο και γενικότερα την διαπραγμάτευση στην Χάγη: “Παλαιότερες κυβερνήσεις εμφανίζονταν διατεθειμένες να διαπραγματευτούν με την Τουρκία για το Αιγαίο αφήνοντας εκτός διαπραγμάτευσης το Καστελόριζο. Αυτό είναι λάθος. Μόνο του το Καστελόριζο, ούτε το διαπραγματεύεσαι ούτε το αφήνεις. Διαπραγματεύεσαι όλη την ελληνική θαλάσσια γραμμή σε δύο μόνο πράγματα: υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ που συνδέεται με αυτή. Αλλά ποιο είναι το πρόβλημα εδώ.
Αν βάλεις την Τουρκία στην διαδικασία να σου θέτει γκρίζες ζώνες ή την αποστρατικοποίηση των νησιών, όταν πάς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τα δύο θεματα, “πολύ ευχαρίστως αλλά θα βάλουμε και την αποστρατικοποίηση και τις γκρίζες ζώνες”. Καμία κυβέρνηση όμως δεν μπορεί να πάει γι αυτά. Πώς θα προσδιορίσεις την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ; Έχει μετρήματα αυτό. Για να αρχίσει τα μετρήματα πρέπει να κλείσεις τους κόλπους, να κάνεις την λεγόμενη γραμμή βάσης. Αυτό που περιλαμβάνεται μέσα στον κλειστό κόλπο γίνεται κυρίαρχο έδαφός σου.
Το ακόμα πιο σημαντικό, όμως, είναι πως η αιγιαλίτιδα ζώνη ξεκινά πλέον από την γραμμή βάσης. Με βάση το ναυτικό δίκαιο η αιγιαλίτιδα ζώνη μπορεί να πάει ΜΕΧΡΙ (όχι ΣΤΑ) 12 ναυτικά μίλια. Εμείς στο υπουργείο φτιάξαμε τότε τα Προεδρικά Διατάγματα για να κλείσουμε τους κόλπους…».
Η συμφωνία των Πρεσπών
Αναφορικά με την Συμφωνία των Πρεσπών ο κ. Κοτζιάς τόνισε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ακαδημαϊκών των διεθνών σχέσεων είναι υπέρ της συμφωνίας γιατί καταλαβαίνουν ότι έπρεπε να λυθεί αυτό το ζήτημα: “Αλλιώς η Ελλάδα θα έμπαινε σε μια στρατηγική δαγκάνα της Τουρκίας. Οι άρχουσες ελίτ δεν αντιλήφθηκαν ποτέ δύο πράγματα. Πρώτον την γένεση ενός σλαβομακεδονικού έθνους (όπως θελει να ονομάζεται) στα βόρεια σύνορά μας. Όχι τώρα, αλλά επί Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Και δεύτερον πως αυτοί αυτονομούνταν ακόμα και από την ίδια την Γιουγκοσλαβία και έκαναν δικιά τους εξωτερική πολιτική όντες στην ΟΔΓ. Αυτή η αυτονόμηση τους οδηγούσε να φύγουν από την ΟΔΓ και να κάνουν δικό τους κράτος. Όλοι το ήξεραν από την δεκαετία του 50 και ο μόνος που δεν το πήρε χαμπάρι ήταν η Ελλάδα, που το έλεγε το αμίλητο θέμα. Έτσι δέχτηκε και την γλώσσα από το 1977 και μέχρι το 2001 σε όλες τις συνεδριάσεις του ΟΗΕ. Οι ίδιες ελίτ έκαναν ένα ακόμα λάθος. Δεν ενδιαφέρονταν για το όνομα γιατί πίστευαν πως η χώρα αυτή εξαρτιόταν από εμάς. Όμως μέσα στο διεθνές και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον μπήκε η Τουρκία σε αυτή την χώρα, όπως μπήκε και στην Αλβανία. Τι καταφέραμε με την Συμφωνία. Κλείσαμε τον Αλυτρωτισμό. Οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ που διαπραγματεύονταν ζητούσαν επίμονα να αλλάξει το όνομα του αεροδρομίου και της Κεντρικής Λεωφόρου από Μέγας Αλέξανδρος. Όταν το καταφέραμε έκαναν σαν να μην τρέχει τίποτα.
Μετά τους υποχρεώσαμε να αλλάξουν το όνομά τους, erga omnes. Και άλλαξαν και το Σύνταγμά τους, το οποίο εμείς δεν ζητούσαμε από το 1994…».
Σωτήρης Ρούσσος: Οι πέντε αιτίες της διεθνούς απορρύθμισης
Ο κ. Ρούσσος από την πλευρά του αναφέρθηκε στις διεθνείς σχέσεις και πως επηρεάζονται σήμερα:
“Έχουμε μια γενικότερη απορρύθμιση της διεθνούς πολιτικής σκηνής και των κανόνων με τους οποίους ξέραμε ότι σχετίζονται τα κράτη μεταξύ τους. Σε αυτό το περιβάλλον έχουμε ανάδειξη περιφερειακών δυνάμεων που έχουν την διάθεση και κάποιες φορές την ισχύ να αυτονομηθούν από τις υπερδυνάμεις και να ασκήσουν ανεξάρτητη πολιτική.
Το δεύτερο σημείο το οποίο επηρεάζει πλέον τις διεθνείς σχέσεις είναι οι αλλαγές στην αντίληψη του Έθνους Κράτους με πολλές μορφές και σε πολλά σημεία: στην Μέση Ανατολή, στην Λατινική Αμερική, στα Βαλκάνια, ακόμα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το τρίτο στοιχείο είναι οι ΜΗ Κρατικοί Δρώντες. Σε αυτές περιλαμβάνονται πολυεθνικές, οργανώσεις όπως ο ISIS, απελευθερωτικά κινήματα όπως το Κουρδικό, διεθνείς ΜΚΟ, ακόμα και το οργανωμένο έγκλημα. Αυτός είναι ένας νέος κόσμος εντελώς διαφορετικός μεταξύ του, ο οποίος επιδρά πολύ σοβαρά στην εξωτερική πολιτική.
Ένα τέταρτο στοιχείο είναι καινοφανή φαινόμενα που δεν τα είχαμε πριν από 30-40 χρόνια. Τέτοια είναι η Κλιματική Αλλαγή, οι μετακινήσεις πληθυσμού και οι τεράστιες ανισότητες που αναπτύσσονται στον πλανήτη. Η απορρύθμιση της διεθνούς πολιτικής σκηνής έχει προκαλέσει ανατροπές και στο λεγόμενο διεθνές δίκαιο. Δεν λέω πως δεν υπάρχει πια διεθνές δίκαιο, αλλά πως έχει γίνει πλέον επίδικο, δεν είναι προφανές, δεν είναι κάτι που θεωρούμε ως ασφαλή τόπο. Η δολοφονία Σουλεϊμανί, για παράδειγμα, άσχετα με τον ρόλο του είναι ένα τέτοιο ζήτημα, που δεν θα σκεφτόμασταν ούτε για παράδειγμα σε περίοδο πολέμου…“.
Comments