Λαύριο: 8 Απριλίου 1896. Η μεγάλη αιματηρή απεργία.

Ξημερώματα 8ης Απριλίου 1896.
Τέσσερις εργάτες δολοφονήθηκαν και η κυβέρνηση έστειλε στρατό και πλοία για να καταστείλει την απεργία.

Το 1864, ο ιταλός Σερπιέρι ιδρύει την “Roux – Serpieri – Fressynet C.E.” και παίρνει την άδεια εκμετάλλευσης των μεταλλείων εκμεταλλευόμενος και τον ισχύοντα νόμο της εποχής που προσέφερε πλήρη απαλλαγή απόδοσης φόρου στο δημόσιο από τον «επενδυτή». Μερικά χρόνια μετά, μέρος του στελεχικού δυναμικού της εταιρείας του Λαυρίου, μετακόμιζε στην Β.Α. Χαλκιδική, στήνοντας την νέα μεταλλευτική προσπάθεια.

Κυβερνητικός επίτροπος (Γεώργιος Αναστασόπουλος, ό.π., τ. Β΄ σ. 695), το 1892 αναφέρει 36 θανατηφόρα ατυχήματα. O ιστορικός Γιάννης Κορδάτος αναφέρει ότι η  εταιρία «είχε φτιάσει το δεύτερο πάτωμα της Καμάριζας πλάι στη μηχανή, μια μαρμαρένια κάμαρα, κι εκεί κρύβονταν τα πτώματα των σκοτωμένων από τα φουρνέλα και τα βουλιμέντα. Τη νύχτα ο καροτσέρης Κάλιος Μάνθος, από τους σπιτικούς του Σερπιέρη, μαζί με άλλους πιστούς της Εταιρείας, βγάζανε κρυφά τα πτώματα και τα πήγαιναν και τα παράχωναν στα πεύκα του Άη Κωνσταντίνου».

Στα μεταλλεία του Λαυρίου 1.800 εργάτες ανέβηκαν από το μεταλλευτικό φρέαρ – βάθους 182 μέτρων όπου δούλευαν, έκλεισαν όλες τις εισόδους, περικύκλωσαν το χώρο και κήρυξαν απεργία.

Η απεργία αυτή ήταν πρωτόγνωρη για τα ως τότε δεδομένα.

Θορυβήθηκε η εργοδοσία

Διεκδικούσαν από τον Ιταλό εργοδότη τους τον αδίστακτο Σερπιέρι, το αυτονόητο:

1. Αύξηση του μεροκάματου κατά μια δραχμή από 2.5δραχμές σε 3.5.

2. Κατασκευή νοσοκομείου ή φαρμακείου στην Καμάριζα, και έγκαιρη μεταφορά τους στο νοσοκομείο όταν τραυματίζονταν, για να μην πεθαίνουν στο δρόμο.

3. Διάθεση σούστας στους εργάτες για τη μεταφορά τραυματιών(τότε τα εργατικά ατυχήματα ήταν συνήθη),

4. Οικήματα για την αντικατάσταση των αυτοσχέδιων καλυβών, όπου στεγάζονταν οι μεταλλωρύχοι.

5. Δημιουργία καταστήματος τροφίμων στην περιοχή.

6. Κατάργηση των λεγόμενων εργολάβων.

Οι εργολάβοι, ήταν μεσάζοντες που έπαιρναν το έργο μιας στοάς από τη διεύθυνση της εταιρείας και φρόντιζαν να βάζουν τους εργάτες να δουλεύουν για λογαριασμό τους.

Η εταιρεία τους έδινε και το μεροκάματο των εργατών, αλλά εκείνοι έδιναν ψίχουλα στους μεταλλωρύχους….

Η δολοφονία των εργατών

Οι απεργοί θέλησαν από την πρώτη στιγμή να διαπραγματευτούν ειρηνικά τα αιτήματα τους με την διεύθυνση.

Όταν όμως πλησίασαν τα γραφεία της εταιρείας δέχτηκαν πυροβολισμούς από τους φύλακες.

Εξαγριωμένοι οι εργάτες άρχισαν να τους λιθοβολούν.

Η εξέλιξη της απεργίας καθορίστηκε από την ένοπλη επέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων, οι οποίες πυροβολούσαν αναίτια κατά των απεργών.

Το γεγονός εξαγρίωσε τους εργάτες, οι οποίοι αντεπιτέθηκαν.

Τα ορυχεία του Λαυρίου μετατράπηκαν σε πεδίο μάχης, ώσπου δύο εργάτες σκοτώθηκαν από τους φύλακες.

Οργισμένοι οι μεταλλωρύχοι μπροστά στη θέα των δολοφονημένων συναδέλφων τους, όρμηξαν και έσπασαν τα γραφεία, έσκισαν τα έγγραφα και έβαλαν φωτιά στο κτίριο με δυναμίτες, με αποτέλεσμα να εξοντωθούν όλοι οι φύλακες εκτός από έναν.

Ο Σερπιέρι που κρυβόταν στην πολυτελή βίλα του, λίγα μέτρα πιο μακριά από τα μεταλλεία, φυγαδεύτηκε και σώθηκε την τελευταία στιγμή, μεταμφιεσμένος σε παπά….

Η αιματηρή καταστολή της απεργίας
Τις επόμενες μέρες έφτασαν ενισχύσεις της αστυνομίας για να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του Ιταλού επιχειρηματία.

Οι απεργοί όμως δεν έκαναν πίσω.

Τότε η κυβέρνηση έστειλε στρατό για να καταστείλει την απεργία και ένα πολεμικό πλοίο για να τους τρομοκρατήσει!

Στις νέες συμπλοκές που ακολούθησαν σκοτώθηκαν άλλοι δύο εργάτες, τραυματίστηκαν πολλοί, ενώ συνελήφθησαν και δικάστηκαν δεκαπέντε απεργοί.

Παραπέμφθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της «στάσεως κατά της αρχής».

Υπήρχαν εντάλματα για άλλους δέκα, αλλά πρόλαβαν και έφυγαν.

Απεργοί εργάτες στην «κλούβα» το 1918 (φωτό αρχείου).

Η δίκη των 15 έγινε το Δεκέμβριο του 1896 και όλοι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν.

Έτσι στις 21 Απριλίου, μετά από 14 μέρες έληξε βίαια η απεργία.

Το μόνο που πέτυχαν οι εργάτες ήταν μια μικρή αύξηση του μεροκάματου από 2.5 δραχμές σε 3.5 ενώ όλα τα υπόλοιπα αιτήματα ξεχάστηκαν από την εργοδοσία.

Ξυλοδέτες (μποσκαδόροι) σε στοά μεταλλείου στο Λαύριο.

Μετά την απεργία, εγκαταστάθηκε μόνιμα στα μεταλλεία του Λαυρίου στρατιωτικό σώμα, προκειμένου να αποτρέψει τους εργάτες από νέες εξεγέρσεις.

Οι εργάτες δούλευαν κάτω από καθεστώς στρατιωτικής τρομοκρατίας.

Παρόλα αυτά ο Σερπιέρι αντιλήφθηκε ότι το εργατικό δυναμικό είχε πλέον απαιτήσεις και η ηρεμία στην τάξη των μεταλλωρύχων πολύ εύκολα μπορούσε να ανατραπεί.