1977: Όταν ο Μητσιάς έψαλλε το “Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…”

Ο Γιώργος Σγουράκης υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές φυσιογνωμίες της ελληνικής τηλεόρασης, όταν αυτή ήταν μια τηλεόραση που δεν ντρεπόσουν να την παρακολουθήσεις. Μαζί με την σύζυγό του Ηρώ, στα πρώτα χρόνια της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, υπέγραψαν μερικές από τις σπουδαιότερες τηλεοπτικές εκπομπές: μοναδικού ύφους, υψηλής αισθητικής και διαχρονικής αξίας. Μία από αυτές ήταν το «Μονόγραμμα», η μακροβιότερη τηλεοπτική εκπομπή, από όπου πέρασαν εκατοντάδες προσωπικότητες της πολιτικής και της τέχνης και το οποίο έχει αποκληθεί ως «εθνικό αρχείο».

Το 1977 ο Γιώργος Σγουράκης είχε την ιδέα για μια εκπομπή αφιερωμένη στον σπουδαίο υμνογράφο Ρωμανό τον Μελωδό, τον επονομαζόμενο και «Πίνδαρο της ρυθμικής ποίησης». Είχε μόλις νομοθετηθεί η χρήση της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση (1976, από τον Γεώργιο Ράλλη) και ο Σγουράκης είδε την ανάγκη να αποδοθεί ο ποιητικός λόγος του Ρωμανού σε αυτήν, ώστε να γίνει προσιτή σε κάθε Έλληνα. Το δύσκολο αυτό εγχείρημα ανέλαβε ο Νίκος Καρούζος.

Η εκπομπή παρουσιάστηκε την Μεγάλη Εβδομάδα του 1977 και γνώρισε τεράστια επιτυχία. Την αφήγηση των εξαιρετικών κειμένων του Καρούζου έκανε ο Πέτρος Φυσσούν, με την χαρακτηριστική, απαλή και λιτή χροιά της φωνής του. Ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας απέδωσαν με ταπεινοφροσύνη, με το ύφος και το ήθος που χαρακτηρίζει την ορθόδοξη παράδοση, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Μανώλης Μητσιάς και η Δήμητρα Γαλάνη.

Στην εκπομπή ακούστηκαν οι ψαλμοί:
– «Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται», «Τον νυμφώνα Σου βλέπω», «Σήμερον ο Χριστός παραγίνεται» (Νίκος Ξυλούρης, Δήμητρα Γαλάνη, Μανώλης Μητσιάς).
– «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου» (Μανώλης Μητσιάς).
– «Η ζωή εν τάφω» (Νίκος Ξυλούρης, Μανώλης Μητσιάς).
– «Αι γενεαί πάσαι» (Δήμητρα Γαλάνη).

Άρτιος αισθητικά ήταν ο σκηνικός χώρος τον οποίο επιμελήθηκε η σκηνογράφος Λίλη Ναζίρογλου. Βυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες συνόδευαν την αφήγηση και προέρχονταν από το αρχείο του φωτογράφου των ιστορικών μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και βυζαντινών εκκλησιών, Περικλή Παπαχατζιδάκη. Ο σπουδαίος αυτός μικρασιάτης είχε φωτογραφήσει προπολεμικά όλες τις εκκλησίες και τα μοναστήρια (Άγιον Όρος, Μετέωρα, Όσιος Λουκάς κ.λ.π.) με την παλιά φωτογραφική μέθοδο σε τζάμι.

Την ευθύνη της ορχήστρας και της ενορχήστρωσης των ύμνων είχε ο συνθέτης Χριστόδουλος Χάλαρης, ενώ έπαιξαν οι μουσικοί: Γιάννης Βασιλόπουλος (πνευστά), Γιώργος Κόρος (βιολί), Γιώργος Μαγκλάρας (έγχορδα), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι). Η σκηνοθεσία ήταν του Γιώργου Καρυπίδη και η τηλεσκηνοθεσία του Γιώργου Δάμπαση.

Συνολικά, η παραγωγή ήταν μία από τις ιστορικές στιγμές της ελληνικής τηλεόρασης.